Julia Bronkhorst (sopraan)

Ondergetekende ontmoette Julia Bronkhorst voor het eerst tijdens de wereldpremière van Caroline Ansinks opera Polen in Plan Zuid. Naar aanleiding van de 401NederlandseOperas film van die productie (zie onderaan dit portret) kwam het tot een vervolggesprek waarbij ik ontdekte dat Bronkhorst naast een aantal operaproducties bij De Nederlandse Opera en tal van pionierende operainstellingen ook een bijzondere roeping heeft als het gaat om Nederlandse componisten. CD-opnamen en concerten met muziek van Julius Röntgen en Henriëtte Bosmans tot en met liederen en opera’s (Halewijn) van Willem Pijper en liedcycli van Zuid-Afrikaanse dichters op muziek van Ansink maakten dat er alweer een wereld voor mij open ging. Hoe een portret te maken van een zo veelzijdig zangeres met een missie? Het leek mij het beste Julia haar eigen verhaal te laten vertellen, ook omdat ze bescheiden is en helemaal geen sterallures heeft. Ze houdt van zingen en stelt de muziek centraal, met klinkend resultaat. Dat valt te horen en zien in dit rijk geïllustreerde portret met liefst vijf mp3-downloads van cd- of dubbel cd-lenge lengte. Deze downloads geven enerzijds een dwarsdoorsnede van haar repertoire in opera, Nederlands, Duits, Engels, Frans en Afrikaanstalig lied, alsmede geestelijke muziek. Dat alles van barok en romantiek tot eigentijdse muziek, deels zelfs voor haar gecomponeerd. Anderzijds geeft dit materiaal ook inzage in de ontwikkeling van Nederlandse liedkunst en  de ontwikkeling van de opera buiten het Muziektheater in de jaren negentig tot en met vandaag. Welkom in de betoverende wereld van Julia Bronkhorst –RS.

Tekst: Julia Bronkhorst
Beeld en geluid: archief Julia Bronkhorst

Mijn moeder kwam geschrokken mijn babykamer binnenlopen toen ze de luide kreten van haar kind hoorde. Er was niets aan de hand. ik was gewoon naar het geluid van mijn eigen stem aan het luisteren  en vond dat hartstikke interessant. Ik denk dat toen mijn gevoel voor klank en zang  eigenlijk al geboren was. Op 8 jarige leeftijd liet mijn juffrouw van de lagere school mij steeds liedjes voor de klas zingen omdat ze het mooi vond. In die fase  bedacht ik ook echt dat ik zangeres later wilde worden. Ik had echter op 6 jarige leeftijd ook al bedacht dat ik juffrouw wilde zijn. Ook dat moest ik uitwerken. Het is  uiteindelijk ook letterlijk zo gegaan. Want ik heb eerst Frans gestudeerd en heb drie  jaar voor de klas gestaan op een middelbare school in Amsterdam. Pas later kwam de zang volledig in mijn leven.

Tijdens mijn lesgeefperiode nam ik mijn gitaar wel eens mee naar school om mijn leerlingen Franse liedjes te leren. Ook deed ik wel eens mee aan concoursen waar ik in de meeste gevallen in de finale terechtkwam en soms ook een prijs kreeg. Het duurde echter nog best lang voordat ik uiteindelijk echt voor zang koos (ondanks mijn besliste gevoel ervoor als achtjarige).

Concertgebouwkoor

Het Concertgebouwkoor heeft me uiteindelijk die kant op gestuurd. Ik mocht op de repetities regelmatig de solopartij zingen om het koor te laten wennen aan muzikale aansluitingen. Op een bepaald moment mocht ik weer wat instuderen  en dat resulteerde erin dat ik ineens dat stuk moest overnemen in het Concertgebouw toen de echte soliste ziek werd. Een wonderbaarlijke en bijna niet geloven ervaring was dat om met het Concertgebouw de Altrapsodie van Brahms met mannenkoor te mogen zingen.

Het  was voor mij een schop in de goeie richting op het juiste moment. Het gaf me de moed om daarna te gaan onderzoeken of het reeël was om echt zangeres te worden. Ik ging voorzingen bij het Operakoor en werd aangenomen. Ik besloot toen onmiddellijk mijn baan als docente Frans op te geven hoewel ik het ook met tranen deed. Ik genoot van die kinderen en ook van het lesgeven.

Na een jaar Operakoor besloot ik om me meer solistisch te gaan oriënteren en zong voor bij de toenmalige Operastudio (een operaopleiding voor jonge zangers). Ik werd niet aangenomen want was er nog niet klaar voor, na 3 jaar zangles. Wel ging ik daarna allerlei cursussen volgen o.a. in Frankrijk bij Udo Reinemann. Dat klikte enorm en opeens vroeg hij mij of ik zin had om bij hem te komen studeren in Utrecht waar hij net een baan had gekregen aan het conservatorium. Dat leek me een erg goed idee want ik had inmiddels wel via het Staatsexamen muziek een aantal  theorie vakken afgesloten en studeerde nog steeds zang bij Sophia van Sante maar wist op dat moment niet precies hoe ik verder moest. Zo kwam ik op 31 jarige leeftijd - betrekkelijk bejaard - als student aan het Conservatorium te Utrecht. Ik werd in het 3e jaar geplaatst en heb daarna in een aantal jaar mijn Docentenmusicus diploma en ook Solistendiploma gehaald. Het was een geweldige tijd. Er waren ineens zoveel mogelijkheden en interessante medestudenten en projecten. Op dat Conservatorium heb ik o.a. L’enfant in L’enfant et les sortilèges van Ravel mogen zingen met David Zinman als dirigent.

Chausson: 'Chanson Perpétuelle' (1987, LP Muziek Helpt, Utrechts Conservatorium Orkest o.l.v. Kenneth Montgomery) 'Chanson Perpétuelle' available on DD201611 Julia Bronkhorst in Concert

Later heb ik ook meegewerkt aan bovenstaande langspeelplaat ten behoeve van een spierziektevereniging, waarop ik het prachtige 'Chanson Perpétuelle' van Chausson  heb gezongen. Het was het einde van het LP-tijdperk en het is daarom mijn enige langspeelplaat gebleven. Met deze opname  kwam  ik voor het eerst  van mijn leven  op de radio.

In mijn 2e jaar aan het Conservatorium kreeg ik ineens een aanbod om toch een aantal produkties mee te draaien bij de Operastudio waar ik een jaar daarvoor had voorgezongen maar niet was aangenomen. Ook dat was ontzettend leuk en fijn om te doen.  Ik reisde met het gezelschap het hele land door om the Beggars opera van Benjamin Britten uit te voeren. De uitvoering was in het Nederlands en één  van mijn rollen was Mietje Grotebek. Aan het einde van mijn studie mocht ik meewerken aan een dubbel-cd met muziek van Jolivet samen met Piet van der Steen. Dit maar ook de opera van Konrad Böhmer Woutertje Pieters (1988) waren op dat moment spectaculair om te doen zowel in moeilijkheidsgraad als in bijzonderheid

Na mijn afstuderen moest er geauditeerd worden en waar ik het vandaan haalde weet ik niet meer maar ik had zo’n beetje iedere week een auditie totdat ik er zelf  misselijk van werd. Ik werd  er spuugzat van want in 1e instantie werd ik niet aangenomen totdat er een doorbraak kwam.

De Nederlandse Opera!

Op een gegeven moment bedacht ik: ik ben ook gewoon een handelaar in ontroerende goederen. Ik genoot van deze grap en ging me anders opstellen waardoor ik ineens wel werd aangenomen. Toen begon mijn carrière. Ik kreeg leuke rollen aangeboden b.v. Venus in Ascanio in Alba  van Mozart en de moederrol in Amahl en de drie koningen etc.

Mozart Ascanio in Alba 'Al chiaror’ (1991, as Venere in Amsterdam)’ 401DutchDivas download DD201609 Julia Bronkhorst in Opera

Menotti Amahl en de drie Koningen 'Excerpt of the complete recording’ (1993, July 29, Voorschoten, Dorpskerk; Amahl (Ruben de Grauw), Moeder Amahl (Julia Bronkhorst), conducted by Jaap Schallenberg - sung in Dutch!) 401DutchDivas download DD201609 Julia Bronkhorst in Opera

Dit mondde op een gegeven moment uit in kleine solorolletjes bij de Nederlands Opera zoals in Life with an idiot van Schnittke. Dit was een wereldpremière en ongelofelijk spannend. Alles werd geleid door Russen met Rostropowitsch als dirigent. In diezelfde periode deed ik mee aan Schönbergs opera Die Glückliche Hand in regie van Pierre Audi en Die Frau ohne Schatten van Richard Strauss.

Tussenstem

Omdat ik een tussenstem heb (tussen de mezzo en sopraan) kon ik tot op zeker hoogte arias en liederen van twee stemvakken zingen. In bovengenoemde operaproduktie van Menotti, waarin ik de moederrol zong, zong ik een mezzorol. Na de pauze zong ik geënsceneerde liederen van Andriessen: 'Dances'. Dit zijn echt sopraanliederen die  goed in mijn bereik lagen. Na de voorstelling hoorde ik twee mensen tegen elkaar zeggen: 'Wat een mooie zangeressen waren dat'. Ze bedoelden mij maar omdat ik er anders uitzag bij Andriessen en veel hoger zong werd ik niet herkend. Het tussenstemvak heeft me veel leuke dingen gebracht maar ik kon daardoor minder makkelijk mijn weg vinden in het oratoriumvak omdat de stemmen daar meestal uitgesprokener moeten zijn. Toch wel een aantal keer de Johannespassion gezongen met  een mooie recensie en een hoop Bachcantates. Ook operette, waaronder Kondja Gül in Leo Fall's Rose von Stambul.

Louis Andriessen: Dances V (Julia Bronkhorst (soprano))

André Jolivet: Messe pour le jour de la Gloire ‘Agnus dei’ 401DutchDivas download DD201612 Julia Bronkhorst in Oratorio and religious Music

Iets daarna ging ik me verdiepen in liederen van Nederlandse componisten en kwam bij Henriette Bosmans terecht. Ik werd gelijk verliefd op haar muziek en ging die uitvoeren. In 1998 was het 100 geleden dat zij geboren was en in dat jaar mocht ik ik mijn 1e  volledige cd maken bij Globe dat toen nog in handen van Klaas Postuma was, een grootmeester in het opnamevak.

Henriëtte Bosmans 'Teeken den hemel in het zand der zee’ Julia Bronkhorst (soprano) (1998; CD Globe GLO 5183 Henriëtte Bosmans and her circle)

Henriëtte Bosmans 'Lead kindly light’ Julia Bronkhorst (soprano), 1995, July 12, Amsterdam, Willem Pijper & Henriëtte Bosmans concert in de Beurs van Berlage) 401DutchDivas download DD201610 Julia Bronkhorst in Dutch Art Song

Willem Pijper 'De winter is verganghen’ (Julia Bronkhorst (soprano), 2000 Amsterdam, Grachtenfestival) 401DutchDivas download DD201610 Julia Bronkhorst in Dutch Art Song

Carl Smulders  'Il pleure dans mon coeur’ (Verlaine) (2003, January 30, Rotterdam, Dutch Composers Song Recital in De Doelen) 401DutchDivas download DD201610 Julia Bronkhorst in Ducth Art Song

Zuid-Afrika

Samen met pianist Maarten Hillenius kregen we er een mooie pers mee en een hoog cijfer in het blad Luister. Ik kwam ineens zeer regelmatig op de radio. Ik besloot toen om iets leuks met deze cd te gaan doen en stuurde hem op naar Zuid-Afrika. Na wat positieve reacties van de Ambassade aldaar werd deze cd  door hen opgestuurd naar een festival in Oudtshoorn. Vanuit dit festival kreeg ik het verzoek om deze muziek te combineren met componisten die iets met Zuid-Afrika te maken hadden. Ik ging op onderzoek in de bibliotheek en ontdekte een schat aan repertoire nl. getoonzette liederen in de Afrikaanse taal door Nederlandse componisten. Ik maakte daar een programma mee en stuurde het op naar het festival In Oudtshoorn. Dit resulteerde in een uitnodiging om daar op te treden in 2001. Ik deed dat samen met pianist Jacco Lamfers.

Wolfgang Wijdeveld: 'Vaalvalk’ (Julia Bronkhorst (soprano), Jacco Lamfers (piano)) (2003, CD Q-Disc Q97042  Swewe en Swerwe)

Weer terug in Nederland mocht ik van Muziekgroep Nederland (voormalig Donemus) met dit repertoire een cd maken. In diezelfde periode zag ik de documentaire van Henk van Woerden over ingrid Jonker en haar gedicht Die Kind (uitgesproken door Nelson Mandela bij de afschaffing van de Apartheid). Ik besloot een Nederlandse componist te vragen daar een compositie op te maken en kwam uit bij Caroline Ansink. Haar compositie kwam ook op mijn cd. 'Swewe en Swerwe, poetical songs about and from South Africa' (2003).

Vooral in Zuid-Afrika heeft deze cd goeie pers gehaald met name ook het stuk van Ansink. Ik besloot deze cd naar een ander festival in Zuid-Afrika op te sturen, te weten het Woordfees Festival, een hoogstaand literair evenement. Op de cd stonden namelijk ook getoonzette gedichten op teksten van Elisabeth Eybers die ik in Nederland, waar ze woonde, had bezocht voor mijn 1e gang naar Zuid-Afrika. Haar prachtige gedichten ontroerden mij zeer. Voor haar 90e verjaardag heeft Caroline Ansink op mijn verzoek, een lied gecomponeerd dat ik in het bijzijn van Eybers mocht uitvoeren: 'Uitsig op die kade'. In 2015 heb ik een uitnodiging gekregen om liederen op haar gedichten te zingen in Zuid-Afrika in het kader van haar 100e geboortedag. Bij mijn zoektocht in de bibliotheek naar componisten die iets met dat land te maken in verband met mijn 1e optreden aldaar in Oudtshoorn stuitte ik op Wolfgang Wijdeveld die prachtige liederen had gemaakt op Afrikaanse gedichten. Ik legde op een gegeven moment contact met de dochter van Wijdeveld. Haar gegevens had ik gekregen van mijn vroegere Directeur van het conservatorium Ton Hartsuiker. Ton was een leerling van Wijdeveld geweest. De contacten met dochter Wijdeveld waren enorm stimulerend en bijzonder. Ze gaf me ook veel van haar vaders liederen. Ik kreeg o.a.  een stuk genaamd Taliesin voor zang en harp. Deze compositie was opgedragen aan Frank Lloyd Wright, de grote Amerikaanse architect. De vader van Wijdeveld was nl. ook architect en had samengewerkt met Wright. Wolfgang heeft daarom ooit een compositie aan hem opgedragen. Ik ging googelen op 'Taliesin' en zag dat  dat o.a. een winterverblijf van Wright was in Phoenix Arizona. Tijdens het zoeken  ontdekte ik dat in 2012 dit huis 75 jaar geleden was gemaakt. Na een persoonlijk contact met de organisatie van Taliesin kreeg ik een uitnodiging om dat stuk van Wijdeveld daar uit voeren. Ik heb dat met zeer goeie musici van het conservatorium van Phoenix gedaan. Met dezelfde musici heb ik een jaar daarop  wat concerten gegeven in o.a. Denver en Phoenix met dezelfde muziek.

Wolfgang Wijdeveld: 'Die bloeisel van Jesus’ (Julia Bronkhorst (soprano), Ton Hartsuiker (piano)) (2010, CD EtCeTeRa KTC1417, Wolfang Wijdeveld Lieder & Chamber Music)

In 2010 heb ik  samen met Ton Hartsuiker, mijn vroegere directeur, bovenstaande cd mogen maken in het kader van Wijdeveld’s 100e geboortedag.

Röntgen cd

In 2005 volgde er een cd rondom de Nederlands-Duitse componist Julius Röntgen waar ik zijn Chinese liederen op heb mogen zingen.

Julius Röntgen: Chinesische Lieder 'Traurige Frühlingsnacht’ Julia Bronkhorst (soprano), Hans Eijsackers (piano)) (CD Cobra 0013 Julius Röntgen Chamber Music Vol. I)

Met deze muziek heb ik een aantal concerten gegeven in Skandinavië en Nederland.

Sefardische muziek en Klezmer

Naast Nederlandse componisten heb ik me verder toegelegd op Sefardische muziek,  muziek uit de multiculturele maatschappij van het Middeleeuwse Spanje. Op de cd Rosa Ibérica staan naast  traditionele liederen ook nieuwe composities in het ladino (de taal van de Spaanse Joden) door de twee Nederlandse componisten Jeff Hamburg en Pablo Escande.

Dick Visser 'A la virgen de los dolores’ Julia Bronkhorst (soprano), Henk van Lingen (guitar) 401DutchDivas download DD201613 Julia Bronkhorst in Rosa Iberica

Naast operaprodukties en concerten met muziek van Nederlandse componisten heb ik verder langdurig een programma gehad met Jiddische liederen. Jaren zijn we hiermee, samen met de klezmerband L'Chayim door het land getrokken.

Van Polen in Plan Zuid naar Desmond Tutu

In 2015 heb ik meegezongen in de succesvolle opera van Caroline Ansink Polen in Plan Zuid. Die opera gaat over de herinneringen van een Joodse jongen in de Amsterdamse Rivierenbuurt. In de bijgaande video vertel ik (Engelstalig) een en ander over de opera, waarvan ook de belangrijkste momenten worden getoond. Op Wereldvrededag in september 2016 bracht ik vervolgens een compositie ten gehore in het Haagse Vredespaleis op teksten van Desmond Tutu, gecomponeerd door Leo Samama. Van dit concert was ik naast zangeres ook organisator in samenwerking met het Vredespaleis.

 

Zangles

Naast zelf zingen geniet ik erg van lesgeven. Sinds 2008 ben ik coach Frans aan de zangafdeling van het Artez conservatorium te Zwolle. Daarnaast  geef ik privé zangles en vraag  mijn leerlingen regelmatig mee naar Zweden waar ik dan operacursussen geef met een slotuitvoering in een prachtig kerkje. Soms doe ik dit in samenwerking met regisseur, dramaturg en librettist Olaf Mulder en soms op eigen kracht. Ik ben begeistert door het zingen en alles wat je ermee kunt doen en kunt laten doen.