Feodor Chaliapine

Fyodor Ivanovich Chaliapin, geboren op 13 februari, 1873 in Ometewa bij Kasan, overleden op 12 april, 1938 in Parijs, was één van de grootste Russische zangers, die ooit opgetreden is in Westerse opera huizen. Als boerenzoon bezat hij geen bijzonder grote algemene ontwikkeling en had hij slechts een beperkte muzikale training genoten. Hij maakte zijn debuut (1890) in Ufa, bij een door Zuid-Rusland rondreizend operette gezelschap. In 1892 werd te Tiflis zijn stem ontdekt door de tenor Usatow, die deze verder ontwikkelde. In 1893 vertolkte hij de hoofdrol in Faust van Gounod bij de Opera van Tiflis. In 1894 verhuisde hij naar St. Petersburg. In 1896 werd hij verbonden aan een privé opera gezelschap te Moskou, waar hij schitterde als Boris Godoenow en Iwan de Verschrikkelijke. Naar het Westen gaande, trad hij op in La Scala (1901); de Metropolitan Opera (1907), waar hij niet gewaardeerd werd; de Parijse Opera (1908); en Covent Garden (1926). Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerde hij naar Rusland terug. Hij ontving daar van de regering de eretitel "Kunstenaar van het volk". Desondanks verliet hij in 1920 Rusland voor goed.

Een tweede engagement (1921) aan de Metropolitan als Boris Godoenow werd nu wel een eclatant succes, en Chaliapin bleef er acht seizoenen lang zingen. Ook in Nederland heeft Chaliapine gezongen - in Boris Godoenow, door de Russische Opera uit Parijs - Amsterdam (1932). Als uitbreiding op het Russische repertoire excelleerde hij in rollen als Mephistopheles (in Gounod's Faust), en als Don Basilio, Leporello, Boito's Mefistofele, en Koning Philips. Een enorme theater persoonlijkheid met een donker gekleurde bas, Chaliapin was één van de eerste zangers die psychologische technieken gebruikte bij het acteren in opera's. Hij gold naast Enrico Caruso als één van de grootste kunstenaars van zijn tijdvak. Hij creëerde de titelrol in Massenet's Don Quichotte in Monte Carlo in 1910, zong deze opera ook in de Met (1926) en maakte later een film van deze opera. Vanaf 1927 woonde hij in Parijs en hij nam afscheid van het toneel te Monte Carlo in 1937.
Zijn talrijke opnames waren aanvankelijk op het Russische label G&T, daarna op HMV, waaronder ook nog electrische opnames.

 

"Dood van Tsaar Boris" , uit 'Boris Godoenow', Moessorgski, live opname te Covent Garden, 4 juli, 1928 (NI 7819), een fenomenaal goede uitvoering ... ik raakte er geroerd door en wordt dat nog steeds ... luisterend naar deze grote Russische bas.

Feodor Chaliapine - 'Boris Godoenow'

Feodor - Chaliapin -Don Quichotte (film)

Navarre: impersonating Chaliapin in 1938