Anton van Rooy

".... de musici die Mahler destijds tot zijn beschikking had, waren een volstrekt nieuwe ervaring voor hem. Elke rol werd met de allerbeste kunstenaars bezet. Voor de Italiaanse opera en Mozart had hij de keuze uit: Caruso, Bonci, Scotti, Chaliapine, mevrouw Gadsky, Sembrich, Farrar .... voor Duitse opera's: Burian, Knote, Burgstaller, Jörn, Goritz, mevrouw Fremstad, van Rooy, enzovoort ...."

" ... van Rooy echter was altijd Wotan. In de entr'acte liep hij, met speer en al, ernstig rond, hij zei geen woord, glimlachte niet, was op en top een god ...."

Gustav Mahler, Erinnerungen und Briefe, door Alma Mahler

Nederlands meest beroemde bariton Anton (Antoon) van Rooy - voluit Antonius Maria Josephus van Rooy geheten - werd op 1 Januari 1870 te Rotterdam geboren. Hij volgde zijn studie - zoals velen met hem - bij de beroemde zangpedagoog Julius Stockhausen te Frankfurt. Hij trad vanaf 1894 als oratorium- en concertzanger op. Zijn debuut te Amsterdam in het Concertgebouw was met de cyclus 'Dichterliebe' van Robert Schumann, Willem Kes zat aan de piano. Reeds snel bleek dat deze jonge kunstenaar een zanger van formaat beloofde te worden. Op aanraden van Felix Weingartner (Oostenrijks dirigent en componist) en Cosima Wagner - de weduwe van Richard Wagner - debuteerde hij in 1897 als Wotan in de 'Ring Cyclus' te Bayreuth.

"... van Rooy vertelde een verhaal over Cosima Wagner, dat natuurlijk weer betrekking had op hèm: zij had met geniaal vooruitziende blik de piepjonge, onbekende zanger naar Bayreuth laten komen en hem tot zijn verbijstering de rol van Wotan gegeven. Zij schreed vervolgens samen met hem de trap af. Bij de voordeur neemt ze afscheid van hem. Ze blijft staan; wanneer hij weggaat, voelt hij haar zegenende blik. Hij loopt wankelend verder, moet zich tenslotte omdraaien en blijven staan. Cosima was uit haar verstarring ontwaakt, was achteruit gelopen en knielde nu bij Wagners graf, waar ze zat te bidden. En Van Rooy wist dat ze Wagners geest smeekte hem te helpen om zijn rol goed te spelen. Het mooie van Van Rooy was dat hij zijn rol als een missie opvatte .... "

Alma Mahler, Erinnerungen und Briefe.

Van Rooy behaalde met zijn debuut als Wotan onmiddelijk een overweldigend succes. Hij gold meteen als één van de grootste Wagnerzangers in zijn stemsoort. Van hem zei men: "das hätte der Meister hören sollen". Behalve Wotan, zong hij ook Hans Sachs (1899, Die Meistersinger von Nürnberg) en trad hij op als de Holländer in de 'Der fliegende Holländer', 1901. Zijn Holländer was volgens getuigen briljant.

Een journalist schreef: "Zijn heerlijk orgaan, dat elke gevoelsuiting kan weergeven, zijn tot op den laatsten lettergreep gemakkelijk te volgen uitspraak, en zijne toneelspelkunst, die de figuur van Holländer als 't ware deed leven, - dit alles te zamen verwekte eene uitwerking, zooals ik ze nooit te voren van welke kunstenaar ook had ondervonden! Dit alleen loonde al een reis naar Bayreuth."

Zijn Nederlandse opera debuut was voor de 'Wagnervereeniging', als 'der Wanderer' in 'Siegfried', 1898 in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Vanaf 1898 tot 1913 trad hij jaarlijks op met gastoptredens in het Londense Covent Garden en vanaf 1898 tot 1908 was vast verbonden aan de 'Metropolitan Opera' te New York.

Door zijn optreden in New York in Wagner's 'Bühnenweihfestspiel' 'Parsifal' haalde hij zich het ongenoegen van Cosima Wagner op de hals en waren verder optredens in het Wagner Mekka, Bayreuth voor hem verder uitgesloten. Wagner had namelijk beslist dat Parsifal uitsluitend in Bayreuth opgevoerd mocht worden en nergens anders: " ... nooit mag Parsifal in welk theater dan ook, het publiek ter vermaak worden aangeboden ... ". Van Rooy heeft nog geprobeerd om - voor deze uitvoering - onder zijn verplichtingen van de Metropolitan af te komen, maar dit mocht niet baten. Hij heeft zelfs geprobeerd de intendant Conried af te kopen, evenwel zonder succes. In zijn laatste brief aan Cosima Wagner vroeg hij haar om vergeving, hij wist wat hij haar verschuldigd was. Die vergeving zal hij niet gekregen hebben, wel echter een riant inkomen. Bij de Metropolitan werd aanzienlijk beter betaald dan in Bayreuth.

Van Rooy maakte zijn 'Met debuut' als Wotan in Die Walküre op 14 december, 1898, en zong vervolgens gedurende negen seizoenen bij dit operahuis. Tijdens het seizoen 1902-03 aan de Metropolitan, zong hij Wolfram in Tannhäuser, Kurvenal in Tristan, al de drie Wotans, Telramund en Hans Sachs. Voor 24 voorstellingen kreeg hij $15.075,83 betaald. Behalve in Wagner rollen zong hij aan de Met tevens Don Fernando in Fidelio en King Solomon in Die Königin von Saba. In 1907 zong hij er de rol van Jochanaan in de première van Richard Strauss' opera Salomé.

Hij maakte zijn debuut te Covent Garden op 11 mei 1898 en trad daar vervolgens tot 1913 regelmatig op. Gastoptredens en concerten voerden hem verder o.a. naar Berlijn, München, Brussel en Amsterdam. Overal met veel succes. Vanaf 1909 was hij verbonden aan de 'Opera van Frankfurt', waar hij echter nog slechts enkele malen is opgetreden.

Na het beëindigen van zijn carrière vestigde Anton van Rooy zich in München, waar hij op 28 November 1932 is overleden.

Zijn plaatopnames zijn zeldzaam, o.a. voor de labels G&T (Londen 1902), Columbia en HMV (Londen, 1908) en Edison- en Mapleson-Cylinders.

Wagners Walküre: "Wotans Abschied", opname 1902

The Mapleson Cylinders - Program Notes

Lohengrin, Telramund,

Band 3

Act I: Combat preparation excerpt: "Ist's Zauber, der mir angethan?" ... "Nun, König, ordne unsern Kampf!"

Georg Anthes (t), Lohengrin, Anton Van Rooy (b), Telramund

Metropolitan Opera Chorus & Orchestra--, Alfred Hertz, February 7, 1903

Band 4

Act I: King's Prayer excerpt : "Gott richte mich nach Recht und Fug!" ... "So hilf uns, [Gott, zu dieser Frist]"

Georg Anthes (t), Lohengrin, Anton Van Rooy (b), Telramund, Robert Blass (bs), King

Metropolitan Opera Orchestra--Alfred Hertz

Band 7

Act II: Minster Scene excerpts:

(a) "[El]sa, Elsa! wie seh' ich sie erbeben" ... "in deiner Treu' liegt alles [Glückes Pfand!]"

(b) "Mein Held, in dem ich muss vergehn!" ... "Heil dir, [Tugendreiche]"

(c) "[Heil] dir, Heil Elsa von Brabant" ...to end of act

Johanna Gadski (s), Elsa, Georg Anthes (t), Lohengrin, Anton Van Rooy (b), Telramund

Metropolitan Opera Chorus & Orchestra--Alfred Hertz

February 7, 1903

Die Walküre, Wotan

Band 4

Act II: Brünnhilde's Battle Cry and Wotan-Fricka scene excerpts :

(a) "[Hojotoho!] hojotoho! heiaha!" ... "hojoho!"

(b) "lieb ich auch muthiger Männer Schlacht" ... "heiaha ha!"

(c) "[soll süsse Lust] deinen Segen dir lohnen" ... "So ist es denn aus"

Lillian Nordica (s), Brünnhilde, Ernestine Schumann-Heink (a), Fricka, Anton Van Rooy (b), Wotan

Metropolitan Opera Orchestra--Alfred Hertz

January 16, 1903 (?)

Band 10

Act III: Magic Fire Music excerpt : "durchschreite das Feuer nie"...almost to end of opera

Anton Van Rooy (b), Wotan, Metropolitan Opera Orchestra--, Walter Damrosch

February 11 or February 27 (matinee). 1902

[Glackens 3: "Van Rooy probably...Feb. 1902." Van Rooy sang all three Wotans that season; these are the two February dates.] February 7, 1903

Bronvermelding, o.a.:

De zangkunst en haare sterren, Anton Averkamp

Geheel in de geest van Wagner, Henk Suèr en Josine Meurs

Gustav Mahler, Erinnerungen und Briefe, Alma Mahler

Unvergängliche Stimmen, Kutsch/ Riemens

The Mapleson Cylinders - Program Notes

(p) 2007 Dutch Divas